Αρίσταρχος, γραμματικός

Ο τελευταίος προϊστάμενος της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας με λόγια παιδεία πριν από τη ρωμαϊκή εποχή, ήταν ο Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη. Γεννήθηκε γύρω στο 216 π.Χ. και πέθανε περίπου το 144 π.Χ. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του ως πολίτης της Αλεξάνδρειας, τα χρόνια του Πτολεμαίου ΣΤ΄ του Φιλομήτορος (180145 π.Χ.), και μαθήτευσε κοντά στον Αριστοφάνη τον Βυζάντιο. Διετέλεσε βασιλικός παιδαγωγός (μαθητής του υπήρξε και ο αδελφός του Φιλομήτορος, ο μετέπειτα Ευεργέτης Β΄) και διαδέχθηκε τον Απολλώνιο τον Ειδογράφο στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης. Ο Αρίσταρχος διαμόρφωσε ευρύ κύκλο μαθητών, ένα είδος σχολής, και σύντομα απέκτησε με το συγγραφικό του έργο πολλούς οπαδούς, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, ο Αμμώνιος από την Αλεξάνδρεια και ο Διονύσιος ο Θραξ.

Υπήρξε αυθεντία στην κριτική και την ερμηνεία της αρχαίας ποίησης και ειδικότερα του Ομήρου, την οποία μάλιστα προσέγγισε, για να την ερμηνεύσει, μεσα από τον ίδιο τον Όμηρο, δηλαδή μια εσωτερική κριτική. Ανέπτυξε ακόμη περισσότερο το σύστημα των φιλολογικών σημείων, εξετάζοντας συγκριτικά όλους τους κλάδους της παράδοσης, για να αποδώσει στα κείμενα την οφειλόμενη γνησιότητα. Αντίθετα από την επικρατούσα συνήθεια, να παραδίδονται προφορικά οι επεξηγήσεις στα κείμενα που εκδόθηκαν, ο Αρίσταρχος σενέτασσε μακροσκελή και εύστοχα υπομνήματα για τα έργα που εξέδιδε. Η Σούδα μαρτυρεί ότι έγραψε περισσότερα από 800 βιβλία με υπομνήματα μόνον, δεν αποκλείεται όμως ο αριθμός αυτός να αντιστοιχεί στο σύνολο του συγγραφικού του έργου, ανάμεσα στο οποίο γνωρίζουμε ότι περιλαμβάνονται και μονογραφίες, τα λεγόμενα συγγράμματα

Για την προσωπική ζωή του Αριστάρχου στον κύκλο του Μουσείου δεν γνωρίζουμε τίποτα, ενώ ανέκδοτα και αστεϊσμοί, που συνήθως κυκλοφορούσαν και για τα πιο αξιοσέβαστα μέλη του, δεν έφτασαν ως τις μέρες μας. Υπήρξε μόνο ένα σχόλιο του Καλλίστρατου, μαθητή του Αριστοφάνη του Βυζαντίου, ότι παραμελούσε την εμφάνισή του, ότι ήταν δηλαδή ατημέλητος και κακοντυμένος: επί τω μη ευρύθμως αμπέχεσθαι. Μετά τον θάνατο του Πτολεμαίου ΣΤ´, ο Αρίσταρχος όπως και πολλοί μαθητές του κατέφυγαν σε περιοχές εκτός της επιρροής της Αιγύπτου, όπως η Πέργαμος, η Ρόδος και η Κύπρος, όπου μετοίκησε ο ίδιος. Έκτοτε παρατηρείται μια γενικότερη υποβάθμιση της πνευματικής ζωής στην Αλεξάνδρεια, ενώ, χαρακτηριστικά, στην θέση του Προϊσταμένου της Βιβλιοθήκης, επί Πτολεμαίου Η´, τοποθετήθηκε ένας «λογχοφόρος» του στρατού, ο Κύδας (Fraser, Ptol. II, 491)

 

Κ.Σπ. Στάικος, Η Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, τόμ. Ι, Αθήνα, Κότινος, 2002, σ. 183184.

 

 

Ιστορικό πλαίσιο: Αρχαιότηταsemantics logo
Όνομα/Προσωνυμία: Αρίσταρχος
Ιδιότητα/Αξίωμα: Γραμματικός
Τόπος γέννησης: Σαμοθράκηsemantics logo
Τόπος δράσης: Αλεξάνδρειαsemantics logo
Κύπροςsemantics logo
Χρόνος γέννησης: π. 216 π.Χ.
Χρόνος θανάτου: π. 144 π.Χ.
Χρόνος δράσης: 3ος-2ος αι. π.Χ.
Λέξεις κλειδιά: Προϊστάμενος βιβλιοθήκης
Πτολεμαίος Στ΄
Βασιλικός διαπαιδαγωγός
Ευεργέτης Β΄
Απολλόδωρος
Αμμώνιος
Διονύσιος ο Θραξ
Ποίηση
Όμηρος
Υπομνήματα
Σούδα
Συγγράμματα
Μονογραφίες
Καλλίστρατος
Ατημέλητος
Κύδας
Kydas
Αναφέρει: Πρόσωπα
Αριστοφάνης ο Βυζάντιος, γραμματικός
Απολλώνιος Ειδογράφος, γραμματικός
Αρχιτεκτονική
Η αρχιτεκτονική του Μουσείου της Αλεξάνδρειας
Αναφέρεται από: Πρόσωπα
Κράτης, γραμματικός
Κύδας, προϊστάμενος της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας
Έρασμος, λόγιος
Άδεια χρήσης: Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές (CC BY-NC-ND 4.0)
Δικαιώματα: Το λήμμα αποτελεί πρωτότυπη επιστημονική εργασία της ομάδας ανάπτυξης του ψηφιακού χώρου «Περί Βιβλιοθηκών».
Εμφανίζεται στις συλλογές:Πρόσωπα
Προβολή λιγότερων